Hoa hòe
Cây hoa hòe còn được gọi là hòe mễ, hòe hoa mễ, hòe hoa. Là loại cây cao 7-10m, có khi tới 25m, nhánh nhỏ màu xanh lục, có lông hoặc không có lông. Lá lông chim lẻ, mọc so le. Hoa nhỏ màu trắng xanh, mọc thành chùm ở ngọn, quả đậu thắt lại ở giữa các hạt. Cây sống lâu, sau 3 - 4 năm mới thu hoạch được hoa. Mùa hoa từ tháng 7 - 9 âm lịch. Trong nhân dân thường dùng hoa hòe phơi hãm làm nước uống giải nhiệt.
Thông thường trong Đông y sử dụng nụ non (hoa chưa nở) mới có tác dụng làm thuốc. Lúc này hoa có hàm lượng rutin cao nhất - trong hoa hòe có từ 6 - 30% rutin. Nếu hoa đã nở, hàm lượng rutin giảm rõ rệt nên chất lượng dược liệu cũng giảm. Khi thu hái về phơi khô hoặc sấy lửa than vàng, có mùi thơm dễ chịu. Đôi khi người ta còn dùng cả quả cây hoa hòe gọi là hòe giác, có vị đắng, tính hàn. Có công dụng thanh can đởm, trừ phong, lương huyết, dùng sắc uống trong các trường hợp tỳ vị nhiệt, chảy nhiều dãi, trị mụn nhọt, mộng tinh. Lá hòe, dùng lá tươi, sắc đặc tắm khi bị ngứa, lở, dị ứng.
Một số bài thuốc thường dùng:
Bài 1: Chữa đại tiện ra máu do nhiệt: Hoa hòe 10g phối hợp với trắc bá 10g hai vị sao cháy, kinh giới 10g. Cho 400ml nước sắc còn 100ml, sắc 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 3 - 5 ngày.
Bài 2: Hỗ trợ điều trị tăng huyết áp: Hoa hòe 10g, lá sen 10g, ngó sen 5g, cúc hoa vàng 4g. Cho 500ml nước sắc còn 150ml, sắc 2 lần uống trong ngày. Mỗi liệu trình 10 ngày.
Bài 3: Chữa đau đầu khi thay đổi thời tiết: Hoa hòe sao thơm 10g, thảo quyết minh sao đen 20g, cúc hoa 5g hãm với nước sôi, thêm chút đường cho ngọt uống trong ngày thay nước trà hàng ngày.
Nụ hòe
Bài 4: Chữa rối loạn kinh nguyệt: Hoa hòe lâu năm 30g, bách thảo sương 15g, tán bột, uống mỗi lần 9g. Dùng 3 - 5 ngày.
Bài 5: Chữa sốt xuất huyết khi sốt đã lui mà còn xuất huyết nhẹ, chảy máu chân răng: Nụ hòe 10g sao cháy, cho 3 bát nước sắc còn 1 bát, sắc 2 lần uống trong ngày. Dùng từ 5 - 7 ngày.
Lưu ý: Hoa hòe tính hơi lạnh nên những người tỳ vị hư hàn (hay đau bụng do lạnh, ăn kém, chậm tiêu, đại tiện thường xuyên lỏng nát) không được dùng vị thuốc này, nếu cần dùng thì phải phối hợp với các dược liệu có tính ấm nóng. Do vậy, muốn sử dụng có hiệu quả phải được các lương y có uy tín bắt mạch và bốc thuốc.
Bác sĩ Trần Thị Hải
