Tiếp theo số 199
Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) số 58/2014/QH13 có hiệu lực thi hành từ 1/1/2016 với nhiều nội dung sửa đổi, bổ sung liên quan đến chính sách, chế độ hưu trí theo hướng đảm bảo tính công bằng cũng như quyền lợi người lao động trên nguyên tắc “đóng - hưởng”.
Trợ cấp một lần khi nghỉ hưu
So với quy định hiện hành tại Luật BHXH năm 2006, trợ cấp một lần được tính trên số năm đóng BHXH vượt quy định, theo đó người lao động đã đóng BHXH trên 30 năm đối với nam, trên 25 năm đối với nữ thì ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần thì Luật BHXH số 58 sửa đổi quy định theo hướng người lao động có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75% thì khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần. Lý do của việc quy định có thời gian đóng vượt tỷ lệ đạt mức tối đa 75% thay bằng ấn định cụ thể vượt số năm đóng như hiện tại vì cách tính mức hưởng lương hưu từ 1/1/2018 trở đi có sự thay đổi theo lộ trình thời gian. Mức trợ cấp một lần vẫn tính như hiện hành, bằng 0,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH.
Nhiều quy định mới về hưởng lương hưu của người lao động được áp dụng từ năm 2016. Ảnh: TM
Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu, trợ cấp một lần
Luật BHXH có hiệu lực từ năm 2016 cũng sửa đổi cách tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH để tính lương hưu đối với đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định có lộ trình theo hướng tiến tới tính bình quân toàn bộ thời gian đóng như đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định. Cụ thể:
Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian trước ngày 1/1/2016 thì vẫn áp dụng cách tính bình quân 5 năm, 6 năm, 8 năm hoặc 10 năm cuối trước khi nghỉ hưu như Luật BHXH năm 2006. Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/1/2016 đến ngày 31/12/2019 thì tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của 15 năm cuối trước khi nghỉ hưu; Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/1/2020 đến ngày 31/12/2024 thì tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của 20 năm cuối trước khi nghỉ hưu; Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/1/2025 trở đi thì tính bình quân của tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian tham gia BHXH.
Đối tượng người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tính bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian như Luật BHXH năm 2006.
Đối tượng người lao động vừa có thời gian đóng BHXH thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì tính bình quân tiền lương tháng đóng BHXH chung của các thời gian, trong đó thời gian đóng theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định được điều chỉnh cách tính bình quân tiền lương tháng đóng BHXH theo quy định nêu trên.
Điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH
Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH trước ngày 1/1/2016 thì việc điều chỉnh tiền lương đã đóng BHXH vẫn thực hiện như quy định tại Luật BHXH năm 2006 (theo mức lương cơ sở tại thời điểm hưởng chế độ đối với đối tượng theo mức lương do Nhà nước quy định và trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt của từng thời kỳ đối với đối tượng theo mức lương cho chủ sử dụng lao động quyết định). Đối với người lao động bắt đầu tham gia BHXH từ ngày 1/1/2016 trở đi thì tiền lương đã đóng BHXH để làm căn cứ tính mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá tiêu dùng của từng thời kỳ áp dụng cho mọi đối tượng lao động, không phân biệt người lao động theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định hay do chủ sử dụng lao động quy định.
Đối tượng tạm dừng, hưởng tiếp lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng
Điểm mới, sửa đổi căn bản nhất là bỏ quy định đối tượng người đang hưởng lương hưu hoặc đủ điều kiện hưởng lương hưu mà bị phạt tù giam, cụ thể: Tại Luật BHXH năm 2006 quy định đối tượng phải chấp hành hình phạt tù nhưng không được hưởng án treo thuộc một trong các trường hợp bị tạm dừng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng cùng với 2 trường hợp khác là: Xuất cảnh trái phép; Bị tòa án tuyên bố là mất tích. Còn tại Luật BHXH năm 2014 đã bỏ đối tượng này nằm trong danh mục tạm dừng và bổ sung thêm trường hợp “Có căn cứ xác định việc hưởng BHXH không đúng quy định của pháp luật”.
