Phần ngoài của mắt phải tiếp xúc với ánh sáng, điều rất cần thiết cho quá trình nhìn, nhưng chính ánh sáng cũng gây ra những bệnh tật cho mắt, đặc biệt là cho giác mạc (lòng đen), bề mặt nhãn cầu (phần nhãn cầu hở ra ngoài), thể thủy tinh (thấu kính của nhãn cầu) và võng mạc (màng thần kinh thuộc đáy mắt). Trong đó phải kể đến: viêm kết giác mạc do nắng, bệnh lý giác mạc dạng giọt có liên quan đến khí hậu, mộng mắt, giả mộng, u của mắt hay bộ phận phụ thuộc như: ung thư liên bào đáy, tăng sản và ung thư tế bào vảy.
Biểu hiện của các bệnh lý tại mắt do ánh sáng
Viêm kết, giác mạc do ánh sáng: Viêm kết giác mạc do ánh sáng hay còn được biết đến với cái tên: đau mắt hàn hay đau mắt do tuyết. Dạng điển hình là do phơi nhiễm thái quá trước tia UV, đặc biệt là loại có bước sóng < 315nm. Đặc điểm lâm sàng là: diễn tiến nhanh, đau nhiều, giảm thị lực. Triệu chứng thường xuất hiện sau khi phơi nhiễm với tia UV từ 6-12 giờ. Nguyên nhân chính xác của bệnh lý này còn chưa rõ ràng mặc dù có cảm giác giác mạc bị giảm ngay sau khi phơi nhiễm. Những giả thiết khác là việc biểu mô giác mạc bắt đầu bị lột ra, hậu quả của việc các đầu mút thần kinh giác mạc bị lộ ra trước ánh sáng và ngay sau đó là xuất hiện triệu chứng đau. Bệnh nhân bị bệnh này thường là thợ hàn và thợ thuộc da mặc dầu có thể thấy ở tất cả mọi người, có khi chỉ là đứng xem hàn ở cự ly gần.
Phòng bệnh mắt do ánh sáng thế nào? Ánh sáng có thể gây hại cho giác mạc, bề mặt nhãn cầu và các phần phụ thuộc của nó. Đó là hậu quả của việc cơ chế tự bảo vệ đã bị thiếu hụt hay sự gia tăng của những yếu tố bất lợi trong môi trường sống, có khi là cả hai. Trừ một vài hoàn cảnh bất khả kháng như tuyết rơi hay độ cao, còn lại chúng ta đều có thể bảo vệ được mắt khỏi bị chiếu sáng thái quá. Cũng cần có thêm những nghiên cứu về nhiễm độc ánh sáng với một số bệnh lý tại mắt như viêm kết, giác mạc do ánh sáng hay bệnh lý giác mạc dạng giọt do khí hậu hay mộng mắt. Tuy nhiên dù các nghiên cứu có được tiếp tục hay không thì chúng ta vẫn nên cảnh giác với ánh sáng, ngoài việc có khả năng gây hại cho thể thủy tinh và võng mạc, chúng còn có khả năng làm tổn hại bề mặt nhãn cầu. Biện pháp phòng ngừa hiệu quả là đeo kính bảo vệ mắt, khi đi ngoài trời nắng nên đeo kính râm. Đối với thợ hàn, nhất thiết phải mang kính bảo vệ khi làm việc. |
Nhiễm độc ánh sáng mặt trời mạn tính: Phơi nhiễm lâu dài với tia sáng loại thấy được và tia UV được cho là yếu tố phát sinh ra một vài bệnh lý tại mắt. Dạng chấn thương này không giống như viêm kết giác mạc do ánh sáng, thường cấp tính và ngắn hạn, mà mang tính trường diễn. Phơi nhiễm lâu dài với ánh sáng được coi là thủ phạm của bệnh lý giác mạc dạng giọt, mộng mắt, giả mộng, u phần phụ nhãn cầu và ung thư liên bào đáy, tăng sản và u tế bào vảy. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ có ý nghĩa thống kê giữa việc phơi nhiễm với nắng và tỷ lệ mắc bệnh.
Bệnh lý giác mạc dạng giọt do khí hậu (CDK), hay còn gọi là bệnh lý giác mạc Labrador, có biểu hiện lâm sàng phổ rộng, với các triệu chứng từ hoàn toàn không có gì, cho đến mù chức năng. Thăm khám sẽ giúp quan sát được các giọt nhỏ màu xám trên bề mặt giác mạc, ở ngang mức với màng Bowman. Nếu những giọt này nhỏ và nằm phân tán, thì khả năng tác động đến thị giác, nếu có, sẽ chỉ là rất nhỏ. Tuy nhiên, nếu những hạt này thực chất xuất hiện trên diện rộng, chúng có thể gây ra tán xạ và giảm thị lực. Sẹo dưới biểu mô có thể phát sinh và dẫn tới mất thị lực và thậm chí là mù nếu sẹo này ở đúng trục thị giác. CDK cũng có thể gặp ở thể nặng dạng cục bộ trong các điều kiện khí hậu khắc nghiệt, chẳng hạn như độ cao tăng lên và khi giác mạc bị phơi nhiễm. CDK thường gặp nhiều hơn ở nam giới, tuy nhiên, vẫn chưa xác định được nguy cơ cao hơn ở nam giới là do yếu tố di truyền hay các yếu tố kinh tế xã hội.
BS. Hoàng Cương