Dịch bệnh do virut Zika gây bệnh đầu nhỏ đang tăng trên thế giới. Việt Nam chưa ghi nhận ca nhiễm virut Zika nào. Tuy nhiên, người dân cần chủ động phòng chống dịch vì loại virut này đã xuất hiện ở Trung Quốc.
Mới đây, theo thông báo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh do virut Zika đang gia tăng phát triển ở một số nước châu Mỹ la tinh và châu Phi. Hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu và chưa có vắc-xin phòng ngừa.
Hội chứng đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh là một trong những biến chứng hay gặp nhất khi thai phụ nhiễm virut Zika.
Năm 2015, Tổ chức Y tế Thế giới tiếp tục ghi nhận các trường hợp mắc bệnh do virut Zika tại một số quốc gia khu vực châu Mỹ, châu Phi gồm một số nước như Guatemala, Elsalvador, Venezuela, Senegal, Honduras, Panama, Brazil, trong đó, quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là Brazil - cho đến nay đã có hơn 1 triệu người bị nhiễm. Số trường hợp nhiễm bệnh đang gia tăng bất thường ở nước này. Chỉ trong 1 tuần trở lại đây, số ca nhiễm virut Zika ở Brazil đã tăng thêm gần 900 trường hợp, nâng tổng số trường hợp nhiễm virut gây chứng bệnh teo não lên 3.900 trường hợp chỉ trong vòng 3 tháng qua. Trong đó, 90% số trường hợp nhiễm tập trung ở vùng Đông Bắc nghèo khó của nước này. Ở châu Á, năm 2013, Thái Lan cũng đã ghi nhận một số trường hợp mắc bệnh do virut Zika. Mới đây, Trung Quốc đã công bố trường hợp đầu tiên nhiễm vi rút Zika. Tại Việt Nam hiện nay chưa phát hiện trường hợp nào nhiễm virut Zika. Tuy nhiên, nước ta đang lưu hành bệnh sốt xuất huyết cùng với sự lưu hành của loại muỗi Aedes aegypti, đây là muỗi truyền virut Zika, đồng thời hiện nay virut Zika đã ghi nhận tại một số nước trong khu vực Đông Nam Á, nơi có sự giao lưu du lịch, thương mại, lao động rất lớn, vì vậy, nguy cơ virut Zika có thể xâm nhập và lan truyền tại nước ta.
Đặc điểm của virut Zika
Đây là loại virut thuộc họ flavivirus - rất gần với các virut gây nên bệnh sốt xuất huyết (virut Dengue). Virut này cũng lây truyền bởi muỗi, chủ yếu là loại Aedes aegypti, loại muỗi này cũng là muỗi lây truyền bệnh sốt xuất huyết Dengue mà nước ta đã và đang gặp phải dịch sốt xuất huyết.
Phun thuốc khử khuẩn môi trường phòng chống dịch bệnh (ảnh lớn). Ảnh: Trần Minh
Khi nhiễm virut Zika trong thời kỳ mang thai có thể gây khuyết tật teo não, đầu nhỏ bẩm sinh và kèm theo đó là chậm phát triển trí tuệ, bất thường thần kinh, rối loạn thính giác và thị giác. Tuy nhiên, WHO cũng cho biết chưa có bằng chứng về sự lây truyền Zika trong thời kỳ mang thai hay từ mẹ sang con lúc sinh. Vì vậy, sự nguy hiểm của virut Zika được mệnh danh với cái tên virut “thích ăn não thai nhi”. Bởi vì khi trẻ mắc phải hội chứng này, não bộ sẽ không phát triển bình thường khi còn ở trong bụng mẹ. Kết quả, đứa trẻ được sinh ra với một cái đầu nhỏ bất thường.
Khả năng gây bệnh của virut Zika như thế nào?
Virut có thời gian ủ bệnh từ 3-12 ngày. Thực chất, virut này không được xếp vào dạng nguy hiểm với người trưởng thành, do đó, người trưởng thành khi mắc bệnh sẽ có các triệu chứng tương tự như khi mắc sốt xuất huyết Dengue như sốt, xuất huyết dưới mọi hình thức (dưới da, nội tạng), đau mỏi cơ, khớp, đau mắt… nhưng với mức độ nhẹ hơn. Trong khi đó, với phụ nữ đang mang thai là bệnh cực kỳ nguy hiểm, bởi vì virut Zika có thể gây dị tật cho thai nhi với chứng teo não cho nên khi sinh ra, trẻ có đầu nhỏ khác thường.
Để chẩn đoán đúng, cần tiến hành 2 phương pháp: đó là chẩn đoán huyết thanh học (tìm kháng thể trong máu người bệnh hoặc nghi mắc bệnh) và chẩn đoán sinh học phân tử, trong đó chẩn đoán bằng kỹ thuật sinh học phân tử là chính xác nhất.
Điều trị và phòng bệnh
Cho đến nay, chưa có phương pháp nào đặc hiệu để điều trị bệnh teo não do virut Zika gây ra, chỉ có thể tác động để kiểm soát khuyết tật thần kinh hoặc vấn đề ngôn ngữ. Trong khi chưa có vắc-xin phòng bệnh đặc hiệu, người dân cần nâng cao kiến thức để phòng ngừa. Nếu chưa thấy cần thiết, không nên đi đến các nước đang có dịch bệnh do virut Zika gây ra, nhất là phụ nữ mang thai.
Cần đẩy mạnh tuyên truyền cách phòng chống bệnh do virut Zika. Ảnh: TM
Cần tuyên truyền cho mọi người dân tích cực diệt muỗi với mọi hình thức, từ dân gian đến dùng hóa chất phun diệt muỗi, xua muỗi (hương xua, diệt muỗi), phải nằm màn ngay cả lúc ngủ ban ngày (vì muỗi Aedes đốt người cả ban ngày và ban đêm), nên mặc quần áo dài, chân đi tất nhằm tránh muỗi đốt. Đồng thời, cần diệt bọ gậy (loăng quăng) với các biện pháp như khơi thông cống rãnh, ao tù, cần có nắp đậy các dụng cụ đựng nước sinh hoạt.