Thuốc dạng cao là cao bổ được bào chế từ những phương thuốc thông thường. Do vậy việc sử dụng cũng cần dựa theo nguyên tắc biện chứng luận trị nên uống cũng cần phải đúng cách, đúng liều theo sự chỉ dẫn của thầy thuốc.
Các loại thuốc cao có rất nhiều, nhưng ở đây chỉ giới thiệu cách bào chế và sử dụng những loại thường gặp.
* Chữa vàng da mặt, kinh nguyệt không đều: dùng “Cao đương quy dưỡng huyết”. Tác dụng dưỡng huyết, bổ huyết.
Nguyên liệu: đương quy 500g, a giao 250g cho đương quy vào siêu, đổ đủ nước, sắc lửa to đến sôi, hạ lửa nhỏ đun kỹ lấy nước thuốc (nhớ đừng để nước thuốc khi sắc bị trào ra vì để trào sẽ làm giảm hàm lượng cần thiết của vị ấy trong thang); cần sắc làm 3 – 4 nước để tận dụng chiết kiệt nguồn các thành phần chứa trong vị thuốc. Sau trộn lẫn các nước ấy với nhau và dùng làm giảm nước cô đặc lại. Còn a giao cho ngâm trong rượu (tốt nhất là loại rượu vàng) trong 1 đêm, sau chắt bỏ rượu ngâm, còn lại a giao cho vào nước sắc thuốc đương quy dùng lửa nhỏ đun ninh, khuấy đều đến khi thấy nước đặc sánh là được.
Cách dùng: ngày uống 2 lần vào trước bữa ăn, mỗi lần 2 thìa tức khoảng 25 – 30ml.
Nguyên liệu: quả lê tươi 250g, bách hợp 250g, đường trắng 250g. Thái nhỏ lê, trộn đều với bách hợp và đường trắng, cho vào hấp cách thủy thành cao lỏng. Cách dùng: ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 thìa canh chừng 25ml vào buổi sáng và buổi tối. * Bồi bổ nguyên khí: dùng “cao nhân sâm”. Tác dụng tăng cường sức khỏe, bồi bổ nguyên khí, chống mỏi mệt. Nguyên liệu: nhân sâm 250g, mật ong 250g. Cho nhân sâm vào siêu sắc lửa nhỏ riu riu, chắt lấy nước. Sắc 3 lần lấy nước trộn chung cô lại, sau cho mật ong vào cùng nước sâm cô thành cao lỏng. Ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 15g, sau chiêu với nước lọc. * Chữa dương hư sợ lạnh: dùng “Cao bổ sâm lộc”. Chữa chứng dương hư sợ lạnh ở tuổi già, lưng gối đau mỏi rất hiệu quả. Nguyên liệu: hồng sâm 80g, thịt hươu 100g, ngọc trúc 100g, tiên linh bài 300g, cẩu tích sơ chế 300g, bạch truật sao vàng 300g, kê huyết đằng 800g, đảng sâm 200g, tỏa dương 200g, xuyên tục đoạn 200g, mặc hạn liên 400g, tiên hạc thảo 400g, thục địa hoàng 400g, nữ trinh tử sơ chế 600g, đường cát 120g, đường mạch nha 30g. Cho hồng sâm vào nước luộc 2 lần, mỗi lần 3 giờ bằng lửa to đến sôi sau hạ lửa nhỏ. Lấy nước luộc hồng sâm này cho thịt hươu vào đun 4 giờ liền. Sau đó lấy bã sâm cùng các vị thuốc còn lại đun kỹ 2 lần, mỗi lần 3 giờ liền bằng lửa nhỏ. Cuối cùng lấy nước sâm thịt hươu, nước thuốc lần lượt lọc sạch, rồi cho hòa chung với nhau và cô đặc lại thành lượng cao trong. Lấy đường cát và đường mạch nha cho vào nước trong khuấy đều, đun cho nóng chảy ra, lọc qua rồi cho 100g cao trong vào hòa đều cô đặc thành cao là được. Cách dùng: ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 10g.
 Hoa cúc. |
* Làm sáng mắt, mát gan: dùng “cúc hoa diên linh cao”. Tác dụng dưỡng thân, trường thọ, sáng mắt, mát gan, cải thiện lưu lượng máu mạch vành. Nguyên liệu: cánh hoa cúc tươi 500g, mật ong tốt (được mật ong trắng càng hay). Cách bào chế: Cho cánh cúc hoa tươi vào nước đun sôi bằng lửa nhỏ 3 lần đều gạn lấy nước trộn chung cô thành nước sánh đặc lại, sau cho mật ong vào nhào thành cao. Cách dùng: ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g chiêu với nước sôi để nguội. * Làm cơ thể nhẹ nhõm, tinh thần sung mãn: dùng “cửu tiên sơn dược cao”. Có công năng làm cho cơ thể khỏe mạnh, nhẹ nhõm, tinh thần sung mãn nếu thường xuyên uống. Nguyên liệu: sơn dược 500g, hạnh nhân đã bóc vỏ 450g, sữa bò tươi 1.500g. Nghiền nát hạnh nhân, cho sữa bò vào, chắt lấy nước hạnh nhân đã vắt kiệt là vừa. Tiếp cho sơn dược vào khuấy đều, đổ vào bình sứ, đậy kín miệng và bỏ trong nồi hấp trong 3 tiếng liền là được. Cách dùng: ngày uống 2 – 3 lần vào lúc đói, mỗi lần uống 1 thìa chừng 25ml hòa cùng rượu đã hâm ấm. * Tăng cường sức khỏe người già, trung niên: dùng “bổ tinh cao”. Tác dụng làm tăng cường sức khỏe nhất là đối với người già và trung niên. Nguyên liệu: ngưu tủy (tủy bò) 120g, hạnh đào nhân sao vàng 120g, hạnh nhân nghiền 120g, sơn dược 250g, mật ong 500g. Cho hạnh đào nhân, bột hạnh nhân, sơn dược vào cùng và khuấy đều đến lúc thành cao, lại bỏ tiếp mật ong khuấy cùng với ngưu tủy rồi cùng bỏ vào nồi đất đun thành cao là được. Cách dùng: ngày uống 1 lần là 1 thìa tức khoảng 25 – 30ml vào lúc bụng đói.