Là chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực nội của y khoa Việt Nam, thế nhưng PGS.TS.TTƯT. Đỗ Trung Quân (sinh năm 1960, Trưởng khoa Khám bệnh theo yêu cầu, Bệnh viện Bạch Mai) rất gần gũi, thân thiện và hết lòng vì người bệnh.
Sinh ra và lớn lên tại mảnh đất trung du ở xã Bình Bộ (huyện Phù Ninh, Phú Thọ), tuổi thơ của ông là những tháng ngày lam lũ, nghèo khó. Ngay từ nhỏ, ông đã chứng kiến một số bệnh nhân trong xã vất vả đi xa chữa bệnh. Thời ấy thiếu thốn, chỉ những người bệnh nặng mới được nằm cáng, còn người nhà băng rừng, vượt suối xuống bệnh viện cách đó vài chục km điều trị. Vì vậy, ông ước mơ sau này lớn lên theo học nghề y để chữa bệnh cứu người.
Tốt nghiệp PTTH, ông đã thi đỗ và trở thành sinh viên Trường đại học Y Hà Nội (năm 1979). Sẵn có niềm đam mê, cộng với tinh thần ham học, ông luôn đạt thành tích cao trong học tập. Năm 1985, ông tốt nghiệp đại học với tấm bằng loại ưu. Để nâng cao tay nghề, ông tiếp tục học bác sĩ nội trú 3 năm, sau đó công tác tại Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, ông không ngừng tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, lấy các thế hệ đi trước làm mục tiêu phấn đấu. Nhờ đó, ông đã có nhiều sáng kiến góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh. Ông đã bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ tại Trường đại học Y Hà Nội và được phong học hàm Phó Giáo sư (năm 2007). Đến năm 2012, ông được Chủ tịch nước tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú.
PGS.TS. TTƯT Đỗ Trung Quân khám cho bệnh nhân.
Lấy phong bì là lấy viên thuốc của người bệnh
Mỗi ngày, PGS.TS.TTƯT. Đỗ Trung Quân cùng với tập thể cán bộ trong khoa tiếp đón và điều trị từ 700 - 1.200 bệnh nhân, riêng ông trực tiếp khám cho trên 50 bệnh nhân. Số lượng công việc lớn như vậy, nên ngày làm việc của ông thường bắt đầu từ 5h30 sáng và kết thúc lúc 19h, với tất cả các ngày trong tuần. Với ông, không có khái niệm ngày nghỉ, còn trực ca trắng đêm là chuyện quen thuộc và rất đỗi bình thường. Dẫu có vậy, ông cũng chưa bao giờ kêu ca mà tập trung điều trị. “Phần lớn bệnh nhân đến đây khám là người ngoại tỉnh, phải đi quãng đường xa vài trăm km. Họ thường đến bệnh viện rất sớm, nếu mình cứ 7h30 mới bắt đầu thì bệnh nhân đã mệt lại càng mệt hơn, thậm chí phải chờ đến hôm sau mới đến lượt. Vì vậy, chúng tôi luôn nhắc nhau làm việc thêm giờ cho đến khi hết bệnh nhân. Đó cũng là thực hiện đúng mục đích của khoa: “Phục vụ số đông chứ không phải hướng tới những người có tiền” - PGS. Quân chia sẻ.
Để đáp ứng nhu cầu khám chữa bệnh của người dân, ông cùng tập thể khoa đã áp dụng nhiều tiến bộ công nghệ vào điều trị, như bệnh án điện tử, trả lời bệnh nhân qua điện thoại,... Việc ứng dụng những kỹ thuật này giúp khoa minh bạch tài chính, chẩn đoán bệnh nhanh chóng, phòng tránh được nhiều nguy cơ hay tai nạn nghề nghiệp. Cũng vì thế, Khoa Khám chữa bệnh theo yêu cầu trở thành đơn vị đi đầu trong cả nước về tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh nhân bằng cách khám cả vào hai ngày cuối tuần, với mức giá tương tự ngày thường.
Ông luôn trực tiếp khám cho hàng triệu lượt bệnh nhân, vì thế người mang ơn ông nhiều lắm. Dù vậy, ông không tơ hào đồng phong bì của họ. Cũng có người thấy ông vất vả, muốn bồi dưỡng nhưng ông gạt đi. Ông bảo: “Bệnh nhân đến bệnh viện đã khổ lắm rồi. Mình nỡ lòng nào còn lấy đi viên thuốc, hộp sữa của họ”. Cũng vì thế, ông luôn răn dạy nhân viên trong khoa không được lấy phong bì của bệnh nhân mà phải nhiệt tình hướng dẫn mỗi khi họ không hiểu. Dù vậy, những phần quà rất đỗi đơn sơ do bà con làm ra mang đến, như củ sắn, củ khoai, nải chuối thì ông vui vẻ nhận rồi chia cho anh em. Ông bảo: “Tôi nhận những thứ ấy vì đó là nhận tình cảm của bà con, chứ không phải vật chất”.
Nghiên cứu phải được ứng dụng
Trong mấy chục năm công tác ở ngành y, ông đã có hàng chục công trình nghiên cứu khoa học được đánh giá cao. Tuy nhiên, với ông, thành công nhất chính là nghiên cứu Bệnh án điện tử trong quản lý các bệnh mạn tính. Công trình này được bầu chọn là 1 trong 10 sự kiện nổi bật của ngành y tế năm 2008.
Nói về đề án này, ông cho biết chọn nghiên cứu bởi thời điểm đó những bệnh nhân mạn tính cả Việt Nam và thế giới phải quản lý ngoại trú. Nếu quản lý theo cách cũ, tức là bệnh nhân tới khám chỉ có chiếc đơn là xong. Khi tái khám, bác sĩ muốn tìm thông tin của bệnh nhân đánh giá cũng rất khó. Để khắc phục tình trạng này, ông đã nghiên cứu và quyết định lập đề án ở Việt Nam. Theo đó, bệnh nhân được phát một thẻ, có mã vạch ghi tên “Thẻ khám bệnh ngoại trú”. Khi bệnh nhân đi khám thì trình thẻ, bác sĩ đánh mã số là ra thông tin bệnh của những lần trước. Còn với bệnh nhân, họ về nhà chỉ cần gõ mã số sẽ được xem lại toàn bộ bệnh án của mình, từ lúc bác sĩ khám, xét nghiệm, đơn thuốc bao nhiêu, gốc ra sao, liều lượng như thế nào,... Ngoài ra, khi bệnh nhân ra nước ngoài, trong trường hợp cần kíp, bệnh viện nước ngoài chỉ cần tra thẻ là có thể biết bệnh nhân trước bị bệnh gì, dùng thuốc gì, dị ứng với gì để xử lý kịp thời. Bệnh án điện tử đó được triển khai từ năm 2007 đến nay.
Ngoài ra, PGS. Quân còn có nhiều đề tài nghiên cứu khoa học đã được áp dụng vào thực tế. Trong đó, phải kể đến các đề tài như Bệnh lý tuyến thượng thận: Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, điều trị; Bệnh lý tuyến giáp: Đặc điểm lâm sàng, các thăm dò chẩn đoán và điều trị basedow; Đái tháo đường: Chẩn đoán sớm biến chứng, tình hình quản lý, điều trị đái tháo đường, đái tháo đường thai nghén; Suy sinh dục nam giới, tỷ lệ, kết quả điều trị.
Ông cũng đã viết hơn 80 bài báo trong nước, 4 bài báo tại các tạp chí nghiên cứu chuyên ngành trên thế giới; 14 đầu sách chuyên về nội tiết đái tháo đường; hướng dẫn 18 học viên cao học, 6 bác sĩ chuyên khoa II và 7 nghiên cứu sinh (tất cả đều bảo vệ thành công).
Không chỉ làm tốt công tác chuyên môn, PGS.TS.TTƯT. Đỗ Trung Quân còn là một người thầy “truyền lửa” đến thế hệ các bác sĩ trẻ kế cận. Ông đã từng là giảng viên chính Bộ môn Nội tiết - Đái tháo đường (Đại học Y Hà Nội); Phó Chủ tịch Hội Nội tiết - Đái tháo đường Việt Nam,... Đặc biệt, ông đã được Ban Giám đốc Bệnh viện Hữu Nghị Việt Xô mời giúp xây dựng Khoa Đái tháo đường và kiêm nhiệm trọng trách Trưởng khoa Nội tiết của bệnh viện này.
Ông luôn nhiệt tình hướng dẫn cho bệnh nhân.
Gia đình là chỗ dựa
Để có được thành công ấy, với ông ngoài sự nỗ lực của bản thân, sự giúp đỡ của cơ quan, đồng nghiệp thì gia đình là chỗ dựa vững chắc nhất. Vợ làm ở lĩnh vực ngân hàng nên cũng rất bận, còn ông, thường trở về nhà khi ánh đèn đường phố đã lên hết. Cơm nước xong, ông lại vùi đầu vào nghiên cứu, tìm hiểu tài liệu mới cũng như chuẩn bị bài giảng cho sinh viên, viết sách. Vì vậy, thời gian dành cho gia đình rất ít ỏi. “Vợ con phải rất hiểu và chia sẻ với công việc của tôi. Bà ấy chưa từng kêu ca, phàn nàn mà luôn ủng hộ, động viên những khi tôi gặp khó khăn”, ông chia sẻ.
Công việc của ông ngày càng bận, con thứ hai lại sắp thi đại học. Vì vậy, vợ đã xin nghỉ hưu sớm để chăm sóc con và ông được chuyên tâm vào công việc. “Nhiều lúc con ốm, tôi lại đi công tác, bà ấy chỉ biết một mình đưa con đến bệnh viện, rồi chăm sóc. Tôi cũng thương lắm, nhưng vì công việc nên đi suốt, rồi cũng chỉ biết động viên vợ. Ngày nào được nghỉ, tôi đều dành hết thời gian cho gia đình để bù lại một phần thiệt thòi của vợ con. Nếu không có gia đình, tôi không thể có ngày hôm nay”, ông chia sẻ.
Vấn đề ông trăn trở nhất hiện nay là công tác đào tạo. Ông bảo: “Chúng ta phải đào tạo được thế hệ bác sĩ sau này có tâm, có trình độ để sánh vai với y học thế giới. Trước đây và hiện nay, chúng ta đã có nhiều bác sĩ giỏi được thế giới công nhận, thậm chí các nước còn cử các giáo sư, tiến sĩ y khoa sang học hỏi. Vì vậy, thế hệ tương lai phải làm thế nào xứng đáng với cha ông. Dù vậy, nhiệm vụ cao cả ấy không thể giao phó cho ngành y. Bởi đào tạo y khoa không thể một sớm, một chiều mà phải lâu dài với sự chung tay vào cuộc của toàn xã hội. Ngoài ra, số lượng bệnh nhân ngày càng đông, chỉ riêng Bệnh viện Bạch Mai, mỗi ngày cũng khoảng 10.000 bệnh nhân từ các tỉnh, thành đến khám và điều trị, đó là chưa kể người nhà của họ. Vì vậy, cơ quan chức năng phải đầu tư cơ sở vật chất, để ngoài điều trị cho bệnh nhân, làm sao người nhà của họ cũng có chỗ trú mưa, trú nắng. Chứ để như bây giờ, tôi thương lắm”.
Từ những việc làm gắn với chữ “tâm, tình” trong ngành y, PGS.TS.TTƯT. Đỗ Trung Quân để lại nhiều ấn tượng về hình ảnh người bác sĩ của nhân dân, vì người bệnh. Năm 2013, ông được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Ngoài ra, ông còn được trao nhiều bảng vàng, như: Bảng vàng do Trung ương Hội Khoa học phát triển nguồn nhân lực - nhân tài Việt Nam trao; Bảng vàng Nhà lãnh đạo xuất sắc trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước (tháng 3/1014); Bảng vàng tôn vinh Nhân tài Đất Việt lần thứ tư (tháng 8/2015). Bảng vàng Trí thức xuất sắc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh (tháng 9/2015).
Bài, ảnh: Minh Hiếu
