Trong cuộc họp báo chung ngày 12 tháng 4, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov và người đồng cấp Mỹ Rex Tillerson cho biết, hai bên đã thảo luận nhiều vấn đề quan trọng trong quan hệ hai nước cũng như các điểm nóng hiện nay như tình hình Triều Tiên, Syria, Ukraine. Một điểm chung được hai bên nhắc tới, đó là cả Nga và Mỹ đều cho rằng quan hệ hai bên đang “gần chạm đáy” và cả Moscow và Washington đều cùng phải vực dậy quan hệ song phương.
Theo giới phân tích, chuyến thăm đầu tiên của ông Tillerson đến Nga trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump quyết định thay đổi chính sách đối với Syria, và sử dụng tên lửa tấn công quân đội của ông Al Assad nhằm đáp trả vụ tấn công bằng vũ khí hóa học làm hơn một trăm dân thường thương vong ở phía bắc Syria mà Mỹ tin là do Chính quyền Syria thực hiện. “Mỹ cho rằng có các bằng chứng thực tế cho thấy vụ tấn công bằng vũ khí hóa học vừa qua tại Syria được chính phủ Syria trực tiếp lên kế hoạch và thực hiện”, ông Tillerson nói.
Ngoại trưởng Nga Lavrov đưa ra một quan điểm ngược lại khi cho rằng cuộc tấn công vào Syria đang làm thay đổi cục diện tình hình Trung Đông và không có giải pháp nào khác ngoài đàm phán hướng tới một thỏa thuận hòa bình mới có thể giải quyết vấn đề. “Như những gì đã xảy ra tại Libya, chúng tôi muốn tất cả mọi người ngồi vào bàn đàm phán và đạt được thỏa thuận. Đối với Syria cũng như vậy, tất cả các bên tại Syria phải ngồi vào bàn đàm phán và tiến tới thỏa thuận như trong nghị quyết của Hội đồng bảo an Liên hợp quốc”.
Ngoại trưởng Nga-Mỹ gặp nhau hôm 12/4
Hôm 12/4, HĐBA Liên hợp quốc đã tiến hành cuộc bỏ phiếu về dự thảo nghị quyết do Anh, Pháp và Mỹ đề xuất. Nghị quyết yêu cầu Chính phủ Syria hợp tác trong cuộc điều tra về vụ tấn công bằng vũ khí hóa học vừa qua. Tuy nhiên, Nga đã bỏ phiếu chống, trong khi Trung Quốc bỏ phiếu trắng.
Nhiều hệ lụy có thể phát sinh
Đúng như dự đoán, cuộc gặp giữa hai Ngoại trưởng Nga-Mỹ đã không đạt được nhiều kết quả và hai bên chỉ mới dừng lại ở việc “ngồi lại” với nhau. Trong khi đó, giới phân tích cho rằng quan hệ Nga-Mỹ diễn biến theo chiều nào cũng sẽ ảnh hưởng đến cục diện địa chính trị khu vực Trung Đông, đặc biệt là cuộc khủng hoảng Syria và cuộc chiến chống IS. Rất có thể “sự trục trặc” trong quan hệ Nga-Mỹ sẽ khiến việc tìm kiếm một giải pháp cho cuộc khủng hoảng Syria thêm khó khăn. Trong cuộc gặp, Ngoại trưởng Tillerson cho rằng Mỹ chưa có chứng cứ rõ ràng về việc các lực lượng Nga có liên quan đến vụ tấn công bị nghi là sử dụng vũ khí hóa học tại Syria đồng thời tiếp tục cáo buộc các lực lượng Chính phủ Syria đã lên kế hoạch, chỉ đạo và thực hiện vụ tấn công trên. Lập trường của Nga trái ngược hoàn toàn với Mỹ và chính Nga cũng đã dùng quyền phủ quyết bác bỏ một lệnh trừng phạt và buộc tội mới nhằm vào chính quyền Tổng thống Syria hôm 12/4 vừa qua.
Ngoại trưởng Nga-Mỹ gặp nhau hôm 12/4 để giải quyết bất đồng
Trong bối cảnh ấy, lại đang có khá nhiều câu hỏi đặt ra về chính sách của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump ở thời điểm hiện nay, trong quan hệ với Nga. Trên thực tế, sau quyết định tấn công Syria, việc Mỹ ủng hộ NATO kết nạp Montenegro hôm 12/4 đang đặt dấu hỏi cho chính sách của Tổng thống Trump với Nga. Có vẻ như Tổng thống Mỹ Donald Trump đang ở trong tình thế tiến thoái lưỡng nan khi thực tế bản thân ông không muốn làm căng với Nga nhưng vẫn phải chịu sức ép từ các phe phái trong chính quyền Mỹ. Hơn nữa, việc Mỹ hậu thuẫn cho NATO mở rộng tầm ảnh hưởng sau việc kết nạp Montenegro, chắc chắn sẽ là một điểm trừ khiến Nga lo ngại và cảnh giác. Nga luôn e ngại việc NATO tăng cường hiện diện ở phía Đông sẽ đe dọa an toàn và an ninh của Nga. “Việc NATO liên tục mở rộng phạm vi hoạt động cũng như cơ sở hạ tầng quân sự về phía đông chắc chắn sẽ dẫn tới các hành động đáp trả từ phía đông, cụ thể là về phía Nga nhằm đảm bảo lợi ích an ninh cũng như thúc đẩy sự bình đẳng về lợi ích”, người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov nói.
Ngoài những phát biểu lên án hành động của Mỹ tại Syria, Nga gần như chưa tiết lộ ý định của họ về tương lai trong mối quan hệ với Mỹ. Nga có thể sẽ án binh bất động và chờ đợi hành động tiếp theo của ông Trump hoặc cũng có thể ngược lại, chẳng hạn như sẽ tỏ thái độ ôn hòa hơn để tạo đà cho một cuộc gặp giữa ông Trump và ông Putin. Như vậy, tương lai của mối quan hệ Mỹ - Nga giờ đây phụ thuộc nhiều vào ông Trump. Sau quyết định tấn công ở Syria, ông Donald Trump sẽ tiếp tục hành động như thế nào là điều người ta phỏng đoán. Sự trái ngược giữa lời nói và hành động trong các tuyên bố của ông Donald Trump khiến giới phân tích chưa thể đoán định tương lai quan hệ Mỹ - Nga. Nhưng chắc chắn, nếu Mỹ trở lại với lập trường loại bỏ Tổng thống Bashar al-Assad, mâu thuẫn giữa Nga-Mỹ sẽ trở lại xuất phát điểm ban đầu.
