Trực khuẩn mủ xanh, tụ cầu vàng… phát triển tại các tổn thương da do bỏng, do tai nạn hay các nguyên nhân khác rất dễ gây nhiễm khuẩn làm trầm trọng thêm tổn thương và nhiều khi làm các bác sĩ điều trị “đau đầu”. Tuy nhiên, với băng gạc y tế có chứa nano bạc có thể ngăn ngừa và tiêu diệt những loại vi khuẩn này một cách hiệu quả mà không gây phản ứng phụ, biến chứng hay di chứng nào cho người bệnh.
Lợi ích từ băng gạc có nano bạc trong điều trị vết thương bỏng
Bạc từ lâu đã được biết tới như là một nguyên tố có khả năng diệt khuẩn cao nhất được tìm thấy trên trái đất. Với công nghệ nano, các hạt nano bạc được sản xuất từ vật liệu khối bạc hoặc ion Ag từ các muối bạc (ví dụ muối AgNO3) sẽ phát huy được tối đa khả năng diệt khuẩn. PGS.TS. Nguyễn Gia Tiến - Phó Giám đốc Viện Bỏng quốc gia cho biết, trước đây bạc đã được sử dụng để điều trị vết thương dưới cấu trúc phân tử như dung dịch nitrat bạc 0,5%, dung dịch nitrat bạc 10% và mới nhất là bạc gắn vào băng gạc y tế dưới cấu trúc nano với cơ chế phóng thích nano bạc từ từ và liên tục sẽ có tác dụng diệt khuẩn tốt hơn. Băng gạc có nano bạc này có thể sử dụng cho tất cả các loại bỏng do mọi nguyên nhân gây nên. Đối với những trường hợp bỏng độ 2 - 3 có thể sử dụng ngay sau khi bị bỏng, giảm số lần thay băng và làm vết thương nhanh khỏi, nhưng đối với bỏng sâu độ 4 - 5 thì vết thương bỏng cần được điều trị bằng các biện pháp khác như cắt bỏ hoại tử sớm, ghép da tự thân… nhằm che phủ làm liền viết thương. PGS. Tiến cũng cho biết, băng gạc có nano bạc có thể được sử dụng trong quá trình sơ cứu bệnh nhân bỏng sau khi đã loại bỏ tác nhân bỏng ra khỏi người bệnh, kiểm tra chức năng sống và ngâm vùng bị bỏng vào nước lạnh sạch 20 - 30 phút. Hiện nay, băng gạc có nano bạc đang được sử dụng chủ yếu là của nước ngoài nên giá thành tương đối đắt so với thu nhập của người Việt Nam nên mới được sử dụng tại bệnh viện cho những trường hợp bệnh nhân có điều kiện.
 Có thể thay thế băng, gạc thông thường bằng băng, gạc chứa nano kháng khuẩn. |
Nano bạc diệt khuẩn như thế nào?
ThS. Trần Thị Ngọc Dung - Viện Công nghệ môi trường, chủ nhiệm đề tài Nghiên cứu hoàn thiện công nghệ chế tạo băng gạc chứa nano bạc để điều trị vết thương và vết loét khó lành trên người cho biết, hiện nay có nhiều lý thuyết về cơ chế tác dụng diệt khuẩn của ion bạc đã được đề xuất. Trong đó lý thuyết hấp phụ được nhiều người chấp nhận hơn cả. Bản chất của thuyết này là tế bào vi khuẩn bị vô hiệu hóa do kết quả của quá trình tương tác tĩnh điện giữa bề mặt mang điện tích âm của tế bào và ion Ag được hấp phụ lên vết thương, các ion này sau đó xâm nhập vào bên trong tế bào vi khuẩn và vô hiệu hóa chúng. Ngoài ra, cũng có nghiên cứu cho rằng tất cả vi khuẩn sử dụng enzym như một lớp “phổi hóa học” để chuyển hóa oxy. Các ion bạc phân hủy enzym và ngăn chặn quá trình hút oxy. Tác động này làm chết tất cả các vi khuẩn, tiêu diệt chúng trong vòng 6 phút. Các vi rut phát triển bằng cách kí sinh trong tế bào sống khác và đưa vào nhân mới để tái tạo và nhân bản, còn tế bào sẽ bị bệnh. Các ion bạc còn ngăn oxy đưa vào tế bào sản sinh ra virút và chúng chết do nghẹt thở. Khả năng diệt khuẩn của ion bạc không dựa trên đặc tính gây nhiễm của vi khuẩn như đối với các chất kháng sinh mà dựa trên cơ chế tác dụng lên cấu trúc tế bào nên nano bạc có thể tác động lên 650 loài vi khuẩn (phổ tác động của bất kỳ kháng sinh nào cũng chỉ từ 5 - 10 loài) và không gây hiệu ứng kháng thuốc như đã từng xảy ra đối với kháng sinh.
Triển vọng băng gạc có nano bạc đối với cộng đồng
Băng gạc chứa nano bạc được chế tạo giống như một chiếc băng gạc y tế bình thường nên rất dễ sử dụng. Diện tích của nó có thể thay đổi rộng, hẹp khác nhau nên được dùng đối với mọi tổn thương da từ nhỏ đến lớn. Vài năm trở lại đây, Viện Công nghệ môi trường đã nghiên cứu sản xuất loại băng gạc này tại Việt Nam, đã thử ứng dụng trên tiền lâm sàng và lâm sàng cho kết quả tương tự với các loại băng gạc chứa nano cùng chất liệu của nước ngoài. Tuy nhiên, băng gạc chứa nano bạc còn tiếp tục được nghiên cứu cải tiến cho thích hợp hơn với các loại tổn thương da như tăng khả năng giữ ẩm của băng, tăng thấm hút dịch (chủ yếu là huyết tương, dịch mủ tại tổn thương), mỏng hơn, tăng thời gian sử dụng và giảm số lần thay băng. Ngoài tác dụng diệt khuẩn trên tổn thương da do bỏng, băng gạc chứa nano bạc còn được sử dụng cho các vết loét lâu liền, vết thương hở nhằm che, giữ, cầm máu, diệt khuẩn. PGS.TS. Nguyễn Hoài Châu - Viện trưởng Viện Công nghệ môi trường cho biết, băng gạc này có thể giúp người bệnh sơ cứu vết thương trước khi được đưa đến cơ sở y tế, giảm khả năng nhiễm khuẩn cũng như làm giảm mức độ nặng của vết thương.
7 bước sơ cứu ban đầu khi bị bỏng 1. Loại bỏ tác nhân gây bỏng ra khỏi người nạn nhân (ngắt dòng điện, dập lửa…). 2. Kiểm tra chức năng sống của người bệnh. Nếu phát hiện có dị vật đường thở thì cần loại bỏ bằng mọi phương pháp. Nếu người bệnh bị ngừng thở, ngừng tim cần kiên trì thổi ngạt và ép tim ngoài lồng ngực. 3. Ngâm vùng bỏng vào nước lạnh, sạch trong vòng 20 - 30 phút. Tốt nhất là nước đun sôi để nguội ở nhiệt độ từ 16 - 20 độ C, nếu không có, có thể sử dụng nước máy, nước bể, nước ở ao, hồ… để ngay lập tức hạ nhiệt vùng bị bỏng cho người bệnh. Không nên sử dụng nước lạnh quá hoặc dùng đá viên chà xát, chườm vào vết bỏng vì dễ làm vết thương bị co mạch khiến mạch máu đến nuôi dưỡng vết thương kém. 4. Xử trí vết thương: dùng băng sạch (có thể là băng y tế, băng chứa nano bạc…) ép vết thương và chuyển người bệnh đến cơ sở y tế. Không được bôi những thứ không phải thuốc lên vết thương bỏng vì dễ làm vết thương nhiễm khuẩn, có khi dẫn tới tử vong. 5. Ủ ấm người bệnh, tránh mất nhiệt. 6. Bồi phụ điện giải bằng cách uống dung dịch điện giải, oresol, uống từ từ cho đến khi hết khát, không uống liền một mạch vì dễ bị giãn dạ dày, ruột có thể gây biến chứng rối loạn chức năng đường tiêu hóa. 7. Chuyển nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất để tiếp tục được sơ cứu, cấp cứu, hạn chế tối đa tử vong cho người bệnh. |
Lê Hoàng Khánh (ghi)