Những công trình nghiên cứu có giá trị đều chứng minh tiên lượng bệnh đái tháo đường (ĐTĐ), kể cả týp 1 và týp 2 đã được cải thiện nhờ những can thiệp đa yếu tố. Kết quả sẽ càng cao nếu những tổn thương được phát hiện sớm, điều trị đúngvà kịp thời. Điều trị người bệnh ĐTĐ ngày nay ngoài chỉ tiêu về glucose máu còn phải chú ý điều chỉnh lipid máu, quản lý số đo huyết áp, điều chỉnh các rối loạn đông máu, phát hiện sớm các biến chứng để có biện pháp ngăn chặn kịp thời.
Bằng cách tiết chế, gia tăng hoạt động thể lực và không hút thuốc, cân nhắc khi uống rượu vì điều này có thể giúp cải thiện đường huyết (ĐH) cũng như những yếu tố nguy cơ ở bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) như tăng huyết áp (THA) và rối loạn mỡ máu.
Chế độ ăn
Nhu cầu năng lượng của mỗi người là khác nhau phụ thuộc vào cân nặng, mức độ lao động do đó chế độ ăn của mỗi bệnh nhân ĐTĐ cũng khác nhau. Điều quan trọng là cần ăn uống đầy đủ thành phần trong mỗi bữa ăn, nên phân bố các thành phần theo tỉ lệ: carbohydrates 50-60%, chất béo < 30%, protein 10-20%, chất xơ trong chế độ ăn: tối thiểu 20g/1.000Kcalo.
Cần bổ sung vitamin và khoáng chất, có thể không cần bổ sung nếu chế độ ăn cân đối.
Hạn chế bia rượu, tuy nhiên nếu dùng cần tính vào năng lượng tổng cộng (chỉ được dưới 10%).
Phân bố bữa ăn
Có thể dùng chế độ 3 bữa chia đều sáng - trưa - chiều. Ở bệnh nhân ĐTĐ týp 2 không cần ăn nhiều bữa, tuy nhiên bệnh nhân ĐTĐ đang tiêm insulin có thể chia làm 5 bữa (3 bữa chính và 2 bữa phụ). Việc phân bổ thức ăn dù nhiều hay ít vẫn nằm trong tổng số năng lượng đã tính toán.
Trong chế độ ăn cần hạn chế đường hấp thu chậm (các loại thực phẩm có chứa tinh bột, ngũ cốc, củ, hạt như: cơm gạo, bún, bánh mì, khoai... Những thực phẩm này cần ăn với lượng vừa phải và có thể thay thế cho nhau.
Tránh đường hấp thu nhanh: nước ngọt, sữa đặc có đường, chè ngọt, bánh mứt kẹo các loại…
Cần ăn nhiều rau vì rau chứa nhiều chất xơ giúp chậm hấp thu đường và mỡ, thịt cần tiết chế nếu mắc bệnh thận hay suy thận.
Bệnh nhân ĐTĐ cần thường xuyên gặp gỡ các chuyên gia dinh dưỡng để được điều chỉnh chế độ ăn hợp lý và kịp thời.
 Tập thể dục giúp phòng chống bệnh đái tháo đường. |
Họat động thể lực
Nên tập thể dục mỗi ngày 30 phút 5 ngày mỗi tuần. Trước khi tập cần kiểm tra tim mạch, mạch vành, thận huyết áp, võng mạc, bàn chân (kiểm tra xem có bị giảm hay mất mạch không, có triệu chứng đau cách hồi, biến dạng bàn chân không).
Cần uống nước đầy đủ, đi giày dép phù hợp để chân không bị chấn thương và khô, đeo thẻ bệnh nhân ĐTĐ, cần lưu ý bạn cùng tập dấu hiệu nhận biết tình huống hạ ĐH để xử trí kịp thời.
Phải đo ĐH trước khi tập, nếu đường huyết 14mmol/l (252mg/ dl), có nhiễm ceton thì không nên tập. Khi đường huyết < 6 mmol/l (108mg/dl), có thể ăn thêm 15g carbohydrate.
Đối với bệnh nhân ĐTĐ týp 2 béo phì hay quá cân có thể cân nhắc dùng thuốc giảm cân như là thuốc phụ trị.
Trong và sau khi tập cần ngăn ngừa nguy cơ hạ ĐH như:
- Bổ sung nguồn carbohydrate hay giảm liều insulin.
- Cân nhắc bữa phụ trước giờ đi ngủ.
- Nếu có tăng ĐH sau luyện tập cho thấy thiếu insulin lúc luyện tập, do đó cần theo dõi ĐH chặt chẽ để chỉnh liều insulin.
Cần xem xét những bệnh đi kèm hay biến chứng của bệnh ĐTĐ. Nếu có bệnh thần kinh ngoại biên thì nên thực hiện những bài tập ít gây chấn thương như bơi lội, đạp xe, chèo thuyền, các bài tập dùng ghế và cánh tay; không nên tập các bài tập nặng, dạo bộ kéo dài, chạy bộ.
Nếu có bệnh thận nên thực hiện các các hình thức tập luyện cường độ thấp đến vừa phải như đi bộ; không nên thực hiện các hình thức tập luyện cường độ cao như chạy bộ.
Nếu có bệnh võng mạc đái tháo đường nên luyện tập những động tác ít ảnh hưởng đến võng mạc như: bơi lội, dạo bộ, đạp xe tại chỗ; không nên thực hiện các hoạt động gắng sức như: chạy nhanh, cử tạ, chèo thuyền, quần vợt.
Tránh lối sống tĩnh tại
Không nên ngồi bất động xem tivi quá 2 giờ mỗi ngày.
Tăng cường các hoạt động đơn giản hằng ngày như đi bộ, làm việc nội trợ, làm vườn.
Bệnh nhân không nên hút thuốc lá vì nicotin trong thuốc lá thúc đẩy biến chứng mạch máu lớn và mạch máu nhỏ.
Cân nhắc khi uống rượu
Bệnh nhân ĐH không ổn định hay có những vấn đề y khoa khác như viêm tụy, rối loạn lipid máu, viêm thần kinh không nên uống rượu.
Dự án phòng chống bệnh Đái tháo đường Bệnh viện Nội tiết TW