Tiết trời nắng nóng, ngột ngạt khiến người cao tuổi (NCT) mệt mỏi, ăn uống kém và khởi phát một số bệnh mạn tính. Nhưng NCT hoàn toàn có thể phòng tránh được nguy cơ bệnh tật do khí hậu gây ra bằng cách sống hợp lý, ăn uống thích hợp và điều độ.
NCT nên giữ chế độ ăn từ 3 - 4 bữa trong một ngày, đồng thời khoảng cách giữa các bữa đều nhau và nên thực hiện tương đối đúng giờ. Nếu NCT trong mỗi một bữa ăn không ăn được đủ số lượng cần thiết nhất là loại tinh bột (glucid) thì nên ăn tăng thêm bữa (xen vào giữa các bữa chính), ví dụ như vào khoảng 9 giờ sáng, 4 - 5 giờ chiều và khoảng 9 giờ tối. NCT tuổi bị mắc bệnh đái tháo đường đang dùng thuốc giảm đường máu lại cần ăn thêm bữa, vì trong các bữa chính bác sĩ đã có lời khuyên nên ăn hạn chế lượng glucid (cơm, bánh mì...).
 Mùa hè, người cao tuổi cần ăn nhiều rau quả và bổ sung sữa tươi |
Thức ăn không quá cầu kỳ: trong một ngày NCT nên duy trì được chế độ ăn thịt (chất đạm) với các loại khác nhau (thịt, cá, tôm, cua, đậu phụ…), số lượng khoảng từ 1 - 1,2g/kg cân nặng. NCT chỉ nên ăn ít loại thịt đỏ như thịt bò, trâu, ngựa, dê, thịt chó… nhất là những người có bệnh về xương khớp (gút), bệnh đái tháo đường. Những loại thịt đã chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích, lạp xưởng, thịt hộp cũng nên hạn chế ăn. Hạn chế ăn các loại thứ ăn xào, rán, chiên. Không nên ăn mỡ động vật như mỡ lợn, mỡ bò, mỡ gà, nhất là những người đã được bác sĩ xác định là tăng cholesterol máu, tăng triglycerit máu, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch, thiểu năng mạch vành.
Lòng đỏ trứng gà, trứng vịt, chim cút rất tốt nhưng khi NCT có các bệnh về gan, mật (gan nhiễm mỡ, sỏi đường mật…) cũng nên hạn chế ăn. Các loại đường, bánh kẹo, sôcôla, nước giải khát có gas cũng không nên lạm dụng. Hạn chế dùng các loại gia vị như ớt, hạt tiêu, mù tạt. Cũng nên lưu ý không nên ăn các thức ăn tươi, sống như rau sống, gỏi cá, nem chua, tiết canh, nem chạo. Nên ăn cá nhiều hơn ăn thịt, ít nhất ăn từ 2 - 3 lần cá trong một tuần thay cho ăn thịt. Nên ăn nhiều rau, hoa quả tươi như: cam, táo, nho, bưởi… Mỗi ngày nên ăn một quả chuối.
Nên ăn nhiều rau xanh: rau xanh cung cấp các loại sinh tố cần thiết cho cơ thể và chất xơ để giúp cho việc tiêu hóa tốt tránh táo bón.
Không nên uống bia, rượu quá nhiều, cũng không nên uống cà phê nhất là vào buổi tối hoặc những NCT có bệnh về tim mạch, bệnh thận, bệnh đường ruột.
Uống sữa đều đặn: NCT nên uống khoảng từ 100 - 120 ml sữa, vì sự tiêu hóa của NCT thường kém cho nên cần phân ra uống nhiều lần trong một ngày nhằm tránh rối loạn tiêu hóa. Tuy vậy, đối với loại sữa đặc có đường, nên hạn chế uống. NCT cũng nên uống đủ lượng nước (số lượng nước trong một ngày đêm khoảng từ 1,0 - 1,5 lít là vừa đủ). Lượng nước này bao hàm cả lượng nước có trong thức ăn, hoa quả… Về sinh tố, NCT có thể bù đắp lượng vitamin thiếu hụt bằng cách ăn các loại quả như đu đủ, cà chua, cam, táo, xoài… ngoài ra có thể uống thêm mốt số loại vitamin A, B,C do bác sĩ kê đơn, hưỡng dẫn.
Các hoạt động khác
NCT nên tập thể dục hàng ngày đều đặn. Không nên chọn những phương pháp tập thể dục vượt quá sức mình. Tập thể dục bằng các động tác nhẹ nhàng, dễ thực hiện, nhưng thông dụng nhất, dễ thực hiện nhất vẫn là đi bộ. Tuy nhiên, không phải mọi NCT đều có thể đi bộ, vì còn tùy thuộc nhiều điều kiện kèm theo như sức khỏe còn tốt, không mắc một số bệnh như bệnh mạch vành, bệnh hen suyễn nặng, bệnh xương khớp nặng (ví dụ thoái hóa đốt sống thắt lưng kèm có gai đôi hoặc bị lồi đĩa đệm…). Đối với NCT còn khỏe mạnh thì mỗi ngày nên có tổng số giờ đi bộ khoảng 60 phút, nên chia làm 2 - 3 lần.
Những ngày mưa, thời tiết thất thường có thể tập thể dục trong nhà (với điều kiện là nhà đủ rộng). Buổi tối nên nghe tin tức, thời sự qua radio, đọc báo, hạn chế xem vô tuyến vào buổi tối. Một điều rất cần thiết đối với NCT nên đi khám bệnh định kỳ nhất là khi thấy các triệu chứng bất thường. Thuốc điều trị bệnh rất cần có chỉ định của bác sĩ không nên nghe sự mách bảo của người khác.
PGS.TS.TTƯT. BÙI KHẮC HẬU
