Ăn cắp vặt - thói quen hình thành từ bé
H. bắt đầu ăn cắp vặt từ khi còn học mẫu giáo. Mấy chiếc băng-đô, đồ cột tóc, nơ… đủ loại của bạn bè làm H. thích mê và bằng cách nào cũng phải lấy cho kỳ được, tất nhiên là những vật ấy chẳng đáng bao nhiêu tiền. Hình như vì những vật đó không phải của mình nên H. càng thích. Giờ ngủ trưa, chờ đám bạn ngủ, Hương lén dậy lấy và giấu đi. Các cô giáo tìm mãi mà không thấy, dọa nạt đủ điều mà chẳng có đứa nào chịu nhận. Dĩ nhiên, cô không đời nào nghi cho H. Trong mắt mọi người, H. là một cô công chúa nhỏ được cưng như cưng trứng, hứng như hứng hoa làm sao phải ăn cắp!
Vào tiểu học và phổ thông, H. lại lại thích đi “thó” đồ dùng học tập. Bạn bè xung quanh liên tục kêu ca bị mất bút, tẩy, com-pa và thước kẻ. H. mang chúng về, cất riêng vào một cái kho bí mật dưới gầm giường. Mỗi lần trộm được mà không bị phát hiện, H. cảm thấy vui và hãnh diện lắm. Vài ngày mà không lấy được món đồ của ai, H. lại thấy trong ngườibứt rứt, khó chịu làm sao. H. thường xuyên thay đổi sở thích và chán bộ sưu tập cũ. H. đem nhét hết chúng vào túi nilon, quẳng ra thùng rác. Ngay ở trong nhà, không một ai biết sở thích kỳ quặc này của H. Gia đình H. giàu vào bậc nhất nhì ở khu phố. Ai có thể ngờ…
Càng lớn, H. lại càng trở nên lộng lẫy với chiều cao và khuôn mặt khả ái. Sau khi tốt nghiệp, H. tham gia vào một cuộc thi sắc đẹp và chuyển hướng cuộc đời mình theo nghề người mẫu. Thú vui ngày xưa cũng chuyển sang thích mỹ phẩm, đặc biệt là đồ trang điểm. Mỗi lần nhìn thấy hộp phấn, thỏi son nào mới lạ là H. lại thấy tim mình đập thình thịch… Tay H. chỉ muốn được cầm ngay lấy nó. H. không hiểu sao mình lại thế. H. rất sợ nếu bạn bè và gia đình biết chuyện? Nhưng những điều ấy thật khó có thể tâm sự với ai. Cũng biết rằng đó là một căn bệnh, nhưng cô vẫn chưa dám đến gặp các bác sĩ cũng như chuyên gia tâm lý…
Ăn cắp vặt - căn bệnh tâm lý
Theo ThS.BS. Tâm lý Nguyễn Minh Mẫn - BV. Đại Học Y dược TP.HCM, tật ăn cắp được cho là không phổ biến. Tuy nhiên vì nhiều người không bao giờ tìm kiếm chẩn đoán để điều trị. Người ta cho rằng có ít hơn 5% kẻ ăn cắp có tật ăn cắp. Tật ăn cắp thường bắt đầu trong thời niên thiếu hoặc ở độ tuổi 20, nhưng trong trường hợp hiếm hoi nó bắt đầu trong thời thơ ấu trong cuộc sống. Có thể định nghĩa: tật ăn cắp là không thể cưỡng lại các yêu cầu để ăn cắp các thứ mà không thực sự cần và thường có ít giá trị. Đó là một rối loạn sức khỏe tâm thần nghiêm trọng có thể làm rối loạn cuộc sống bên ngoài nếu không được điều trị.
Tật ăn cắp là một loại rối loạn kiểm soát xung - một rối loạn trong đó không thể cưỡng lại sự cám dỗ hoặc động lực để thực hiện một hành động có hại cho bản thân hoặc người khác. Nhiều người sống cuộc sống bí mật với tật ăn cắp xấu hổ vì họ sợ tìm kiếm điều trị sức khỏe tâm thần. Không giống như ăn cắp điển hình, những người có tật ăn cắp không bị bắt buộc ăn cắp cho lợi ích cá nhân. Họ cũng không ăn cắp như một cách để trả thù. Họ ăn cắp đơn giản chỉ vì kêu gọi mạnh mẽ rằng họ không thể chống lại nó. Điều đôn đốc này làm cho họ cảm thấy không thoải mái, lo lắng, căng thẳng hay kích thích. Để làm dịu những cảm xúc này, họ ăn cắp. Trong thời gian trộm cắp, họ cảm thấy thoải mái và hài lòng. Sau đó, mặc dù, họ cảm thấy có lỗi rất lớn, hối hận, ghê tởm bản thân và sợ bị bắt. Nhưng trở lại, và các chu kỳ tật ăn cắp lặp lại.
Mỗi lần nhìn thấy hộp phấn, thỏi son nào mới lạ là H. lại thấy tim mình đập thình thịch... Tay H. chỉ muốn được cầm ngay lấy nó.
Phương pháp điều trị và thuốc
Cũng theo ThS.BS. Nguyễn Minh Mẫn, mặc dù sợ hãi, hoặc xấu hổ có thể gây khó khăn để tìm kiếm sự điều trị cho tật ăn cắp, điều quan trọng là có được giúp đỡ. Tật ăn cắp là rất khó khăn để tự vượt qua. Điều trị thường bao gồm thuốc và tâm lý trị liệu cùng với các nhóm tự giúp đỡ. Tuy nhiên, không có tiêu chuẩn điều trị tật ăn cắp và nhà nghiên cứu vẫn đang cố gắng để hiểu những gì có thể hiệu quả tốt nhất. Rất ít nghiên cứu khoa học vững chắc về cách sử dụng thuốc tâm thần để điều trị tật ăn cắp. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã cho rằng một số thuốc có thể hữu ích. Những thuốc tốt nhất phụ thuộc vào tình hình tổng thể và điều kiện khác có thể có, chẳng hạn như trầm cảm hoặc rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Có thể có lợi từ việc kết hợp các thuốc.
Các loại thuốc để xem xét bao gồm: thuốc chống trầm cảm.Thường được sử dụng để điều trị tật ăn cắp là thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs). Chúng bao gồm fluoxetine (Prozac, Prozac), paroxetin (Paxil, Paxil CR), fluvoxamine... Một số bằng chứng cho thấy rằng lithium (Eskalith, Lithobid) có thể hữu ích. Benzodiazepines.Những loại thuốc trầm cảm hệ thần kinh trung ương này, còn gọi là thuốc an thần. Chúng bao gồm clonazepam (KLONOPIN) và alprazolam (Xanax, Niravam). Hiệu quả của benzodiazepines thường xuyên thay đổi, và chúng có thể gây nghiện - gây ra sự phụ thuộc tâm thần hoặc thể chất, đặc biệt là khi dùng trong một thời gian dài hoặc với liều lượng cao. Thuốc chống động kinh: mặc dù ban đầu dự định cho chứng rối loạn bắt giữ, các loại thuốc này đã cho thấy lợi ích trong một số rối loạn sức khỏe tâm thần, có thể bao gồm tật ăn cắp. Một số nghiên cứu đã cho thấy lợi ích từ topiramate (Topamax) và axít valproic (Depakene, Stavzor). Thuốc đối kháng opioid: Naltrexone (Revia), được biết đến như là một chất đối kháng opioid, ngăn chặn các phần của bộ não mà cảm thấy thích thú với những hành vi nhất định gây nghiện. Có thể phải thử một vài loại thuốc khác nhau hoặc kết hợp các loại thuốc để xem những gì làm việc tốt nhất với các tác dụng phụ ít nhất.
Ngoài điều trị bằng thuốc, ThS.BS. Nguyễn Minh Mẫn cho biết: nhận thức trị liệu hành vi tâm lý đã trở thành sự lựa chọn cho tật ăn cắp. Nhìn chung, các liệu pháp hành vi nhận thức giúp xác định không lành mạnh, niềm tin và hành vi tiêu cực và thay thế bằng lành mạnh, những người tham gia tích cực. Liệu pháp hành vi nhận thức có thể bao gồm các kỹ thuật này để giúp vượt qua thúc dục tật ăn cắp: che đậy nhạy cảm, trong đó hình ảnh mình ăn cắp và sau đó phải đối mặt với hậu quả tiêu cực, như là bị bắt. Ác cảm trị liệu, trong đó thực hành các kỹ thuật đau đớn nhẹ, như: nín thở cho đến khi khó chịu, khi nhận thấy có yêu cầu để ăn cắp. Gây tê hệ thống, trong đó thực hành kỹ thuật thư giãn và kiểm soát hình ảnh bản thân thúc giục để ăn cắp. Các hình thức khác của liệu pháp, chẳng hạn như liệu pháp psychodynamic, liệu pháp gia đình hoặc tư vấn hôn nhân, cũng có thể hữu ích.
Loài vật cũng ăn cắp
Những người ở thường xuyên trong một khách sạn nhỏ nước Anh khiếu nại về việc họ bị mất điện thoại di động. Tên trộm không lấy đi một thứ gì khác. Tiền bạc lẫn các thứ có giá trị vẫn còn nguyên vẹn, chỉ riêng những chiếc điện thoại di động đã không cánh mà bay. Nữ chủ nhân của khách sạn bèn mở cuộc điều tra và đã tìm thấy cả một kho điện thoại di động bị đánh cắp ở ngay dưới... gầm giường của mình. Té ra thủ phạm chính là con chồn hôi nuôi trong nhà bà ta. Đúng là một “kẻ” mắc bệnh xung động ăn cắp bởi lẽ đối với con chồn hôi thì điện thoại di động là một vật hoàn toàn vô tích sự.
Có những chú chuột cống ăn cắp đồng hồ, hàm răng giả đựng trong cốc nước và những đồng xu trong ví. Khoa học gọi chúng là “chú chuột cống đổi chác” bởi vì họ nhiều lần quan sát thấy những tên trộm ấy quay trở lại “hiện trường” và để lại đấy một vật gì đó thay cho thứ bị đánh thó. Có lần, một chú chuột cống đã tha đi tất cả hạt dẻ đựng trong chiếc hòm của những người khai thác quặng và sau đó nhét đầy những viên đá nhỏ vào đấy. Một người đào vàng phát hiện thấy trên bàn mình một cục vàng tự nhiên thay vì chiếc vỏ đạn bỏ quên. Anh ta bèn theo dõi con chuột nhỏ và tìm thấy cả một mạch chứa vàng.
NHẤT LANG
