Alfuzosin là một dẫn xuất của quinazoline, có hoạt tính khi dùng đường uống. Thuốc dùng để điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt và bí tiểu cấp phải đặt ống thông nước tiểu.
Tác dụng và chuyển hóa
Các nghiên cứu ở động vật cho thấy alfuzosin làm giảm áp lực ở niệu đạo, do đó giảm lực cản dòng nước tiểu. Trên tim mạch, alfuzosin có tác động chống tăng huyết áp. Alfuzosin không bị thay đổi khi dùng thuốc chung với thức ăn. Thuốc chuyển hóa phần lớn ở gan, thải trừ qua thận chỉ 11% dưới dạng hợp chất không bị thay đổi. Còn hầu hết các thành phần chuyển hóa không có hoạt tính được thải qua phân (75-90%). Thời gian thải trừ dài hơn ở người suy gan nặng. Alfuzosin không thay đổi trong trường hợp suy tim mạn. Ở người già trên 75 tuổi, sự hấp thu alfuzosin nhanh hơn và nồng độ tối đa cao hơn. Ở bệnh nhân suy thận mạn hoặc suy thận nặng thì bệnh không bị trầm trọng hơn khi dùng alfuzosin. Vì vậy không cần điều chỉnh liều ở bệnh nhân có suy thận với độ thanh thải creatinin trên 30ml/phút.
Thuốc alfuzosin có tác dụng tốt để điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt.
Cần lưu ý gì?
Alfuzosin dùng điều trị triệu chứng chức năng phì đại lành tính tuyến tiền liệt. Nó cũng có thể được dùng để điều trị phụ trong trường hợp bí tiểu cấp phải đặt ống thông tiểu do phì đại lành tính tuyến tiền liệt.
Cần thận trọng khi dùng alfuzosin cho bệnh nhân bị hạ huyết áp rõ rệt đáp ứng khi dùng các thuốc chẹn alpha-1. Đối với bệnh nhân có bệnh mạch vành, không nên dùng đơn độc alfuzosin mà phải tiếp tục điều trị đặc hiệu suy mạch vành. Trường hợp đau thắt ngực nặng hơn hoặc tái phát nên ngưng dùng alfuzosin. Bệnh nhân cần phải nuốt trọn viên thuốc và uống với một ly nước khoảng 240ml. Không được cắn, nhai, dập nát hoặc nghiền thành bột, bởi làm như thế sẽ làm cho sự phóng thích và hấp thu thuốc không phù hợp, do đó, các tác dụng không mong muốn có thể phát triển nhanh chóng. Đặc biệt thận trọng khi dùng thuốc cho người lái xe và vận hành máy móc vì nguy cơ hạ huyết áp tư thế, cảm giác chóng mặt, suy nhược, rối loạn thị giác, nhất là khi bắt đầu điều trị với alfuzosin.
Đối với một số người, đặc biệt là những người đã điều trị với các thuốc làm hạ huyết áp thì có thể có khuynh hướng hạ huyết áp tư thế trong vài giờ đầu sau khi dùng thuốc, có thể đi kèm với một số triệu chứng (cảm giác chóng mặt, mệt mỏi, toát mồ hôi). Nếu gặp trường hợp này thì bệnh nhân cần được giữ nằm yên cho đến khi các triệu chứng hoàn toàn biến mất. Các triệu chứng này thường thoáng qua, xuất hiện khi bắt đầu dùng thuốc và thường không nên tiếp tục điều trị. Bệnh nhân phải được thông báo trước khả năng có thể có các triệu chứng này để họ biết phát hiện triệu chứng và thông báo cho bác sĩ điều trị. Cần thận trọng khi dùng thuốc, đặc biệt đối với người già. Đối với hội chứng mềm mống mắt trong phẫu thuật (IFIS): đã được ghi nhận trong thời gian phẫu thuật chứng đục thủy tinh thể (cườm khô) ở một vài bệnh nhân trước đó hoặc gần đây có dùng các thuốc chẹn alpha-1, cần cân nhắc rằng hội chứng mềm mống mắt trong phẫu thuật có thể gây thêm khó khăn trong kỹ thuật phẫu thuật chứng đục thủy tinh thể, vì vậy khi cần dùng alfuzosin phải thận trọng.
Trường hợp vì bất cứ lý do gì mà bệnh nhân uống quá liều thuốc, bệnh nhân sẽ bị tụt huyết áp. Phải đưa bệnh nhân tới bệnh viện ngay để xử lý cấp cứu. Khi di chuyển phải đặt bệnh nhân ở tư thế nằm ngửa. Xử trí tụt huyết áp ngay bằng các biện pháp nâng huyết áp.
Ai không được dùng loại thuốc này?
Những người sau đây không được dùng thuốc alfuzosin: người bị dị ứng với alfuzosin và/hoặc một trong các thành phần của thuốc; Người hay bị hạ huyết áp tư thế đứng; Bệnh nhân suy chức năng gan, suy chức năng thận nặng (độ thanh thải creatinin dưới 30ml/phút); Người bị tắc nghẽn đường tiêu hóa; nói chung, không nên kết hợp thuốc alfuzosin với các thuốc điều trị tăng huyết áp chẹn alpha, vì vậy những người đang dùng thuốc chẹn alpha không nên dùng alfuzosin.
Tác dụng phụ
Thuốc alfuzosin có các tác dụng phụ gồm: rối loạn hệ thống thần kinh trung ương và các rối loạn tâm thần, thường gặp choáng váng, cảm giác chóng mặt, mệt mỏi, đau đầu, ít gặp chóng mặt, ngủ gà. Rối loạn tim mạch: thuốc gây tim đập nhanh, đánh trống ngực, hạ huyết áp tư thế đứng, ngất. Rối loạn dạ dày ruột: thường gặp buồn nôn, đau bụng; ít gặp tiêu chảy, khô miệng. Ở ngoài da thuốc gây phát ban, ngứa, đôi khi đỏ bừng mặt, phù, đau ngực. Thuốc còn gây suy nhược cơ thể. Do đo khi bệnh nhân phát hiện một hay nhiều triệu chứng nói trên cần ngưng thuốc, đồng thời báo ngay cho bác sĩ biết để kịp thời xử lý hoặc thay thế thuốc.
Những thuốc ảnh hưởng đến alfuzosin
Các thuốc điều trị tăng huyết áp chẹn alpha (prazosin, urapidil, minoxidil) khi dùng chung với alfuzosin sẽ làm tăng hiệu quả hạ huyết áp, dẫn đến nguy cơ làm nặng thêm hạ huyết áp thế đứng. Trường hợp kết hợp thuốc cần cân nhắc: các thuốc điều trị tăng huyết áp khác khi dùng chung với alfuzosin vẫn gây tăng tác dụng hạ huyết áp và nguy cơ hạ huyết áp tư thế tăng do tác động cộng hưởng.
ThS. Nguyễn Xuân Lục
